kidsfits per surmiran | Lia Rumantscha

paragraf - kidsfits per surmiran

kidsfits per surmiran

kidsfits, igl program da famiglia dalla Lia Rumantscha, è ena purscheida per famiglias, canortas, gruppas da gi e scolignas. kidsfits stat per unfants fits tgi on plascheir digl lungatg rumantsch e fon adiever dad el. kidsfits dattigl an tot igls idioms ed an rumantsch grischun.

Igls unfants èn igl avigneir dalla societad e dalla cultura rumantscha. Perchegl ègl impurtant da promover igl lungatg gist tar els. Ena gronda influenza sen igl adiever digl lungatg on igls genitours, ma er pedagogas e pedagogs ed ulteriouras persungas impurtantas per igls unfants. La Lia Rumantscha sustigna chesta promoziun cun differentas materialias scu codeschets, portatungs e gis e cun infurmaziuns e support areguard igl lungatg ed igls unfants. Ella organisescha inscunters cun persungas d’instrucziun e pussibilitescha da barattar ideias, d’exprimer giaveischs e da dar impuls. La pagina-web dat ena survista davart las activitads. Ella vign actualisada e cumplettada regularmaintg. Igl mument stat aint igl center la lavour cun unfants da vigliadetna prescolara.

La giovna famiglia Babulin vign ad accumpagnar adegna puspe igls unfants scu er igls pedagogs e las pedagogas. Igls unfants pon s’identifitgier cun ella, cun sies lungatg e cun sies mintgade.

Igl program kidsfits vign realiso cun sustign dalla Banca Cantunala Grischuna.

Nic e Luisa

Products e material didactic

Calender spezial dalla famiglia Babulin 

Nous vagn realiso en calender cun deis spezials dalla famiglia Babulin. Tar tot igls deis spezials digl calender survignan igls unfants ideias per zamberger, giuier etc.

Grafica cun scrit "Tge de egl oz?" che mussa ils 4 da schaner.

04-01: Oz è igl De dalla scritgira da Braille

Cura ast te anniversari? Sast te gio liger la data digl ties anniversari? En anniversari impurtant per fitg blers carstgangs tgi son betg liger cun igls îgls è igl anniversari da Louis Braille. El è naschia igls 4 da schaner 1809. Graztga ad el è chegl igl De dalla scritgira da Braille, la scritgira per persungas orvas.

 

maletg da simbol per il Di dals malsauns

11-02: Oz è igl De digls malsangs

Davent digl 1993 è igls 11 da favrer mintgamai igl de per pansar agls malsangs e gidar ad els. L’ideia per en tal de ò gia igl anteriour papa Gion Pol II., cura tg’el era sez eneda fitg malsang.

 

Grafica cun scit "Tge de ègl oz?" ed inditga ils 15 da favrer.

15-02: Oz è igl De digl verm da plievgia

Cucu … cò sung ia! Giu cò! Ia tgit angal or dalla tera, cura tgi plova. Igl suglegl vaia betg gugent. Te veist me, ma ia vei navot, ia sung orv. Per paia sung ia fitg ferm. Ia vign da dulzar anfignen 60 gedas igl mies agen peis. Schi te peisas 25 kilos, fissigl chegl, scu schi te savessas dulzar 1’500 kilos, damai en grond auto!

 

maletg da simbol per il Di da la matematica

14-03: Oz è igl De internaziunal dalla matematica

Ainten scola amprendas te tgi matematica è dumbrar e far chints. Per exaimpel plus e minus. Aint igl rom matematica amprendas te er a misirar ed a plazzar u dessignier mosters, forsa perfign cun furmas geometricas cu per exaimpel trianghels e quadrats. Matematica dattigl pero betg angal ainten scola. Sch’ins varda bagn, alloura ins vei matematica dapertot. Veist te dombers, mosters e furmas aint igl ties mintgade?

 

Grafica cun scit "Tge de ègl oz?" ed inditgescha ils 23 da mars.

23-03: Oz è igl De internaziunal dalla meteorologia

Pertge dattigl en De internaziunal dalla meteorologia? L’ora canoscha nigns cunfegns digls paeis. Perchegl ègl impurtant tgi meteorologas e meteorologs da tot igl mond lavouran ansemen. Per exaimpel perveia digls huricans: chels stampros èn privlous e schi las meteorologas ed igls meteorologs dad en paeis son tgi dat en hurican, son els averteir lour collegas aint igls oters paeis. Per tg’els saptgan luvrar bagn ansemen e barattar infurmaziuns è neida fundada igls 23 da mars 1950 l’organisaziun ‹World Meteorological Organization›, l’organisaziun mundiala dalla meteorologia. Igls 23 da mars è igl anniversari da chell’organisaziun.

 

maletg da simbol per il Di mundial dal teater

27-03: Oz è igl De mundial digl teater

Ast te er gio santia la construcziun: «Cala da far teater!»? Forsa tgi igls ties genitours u la tia scolasta on detg chegl eneda, cura tgi te ast fatg da chegl tg’ins duess betg far … Per exaimpel cura tgi te ast fatg da clown! Igls 27 da mars ast te ena bunga stgisa per far teater scu tgi te vot. Te post deir: «Bagn, oz fatsch ia teater! Igls 27 da mars è numnadamaintg igl De mundial digl teater.»

 

Grafica cun scrit "Tge de ègl oz?" ed inditgescha ils 23 d'avrigl.

23-04: Oz è igl De mundial digl codesch

L’UNESCO ò declaro igls 23 d’avregl scu De mundial digl codesch. Pertge gist igls 23 d’avregl? Chegl ò da far cun ena tradiziun dalla Catalogna, noua tg’ins festivescha chel de igl de digl nom da son Gieri. Chel de regala la gliout l’egn l’oter rosas e codeschs.

 

maletg da simbol per la Notg dals baralots

30-04: Oz è la Notg digl baralot

Chest meis dattigl betg en de spezial, mabagn ena notg speziala! La notg digls 30 d’avregl sen igl 1. da matg. Ella vign er numnada «la Notg digl baralot». Pi bod ins scheva tgi las streias vignan ansemen chella notg per saltar e far legher. Damai per far en dretg «baralot».

 

maletg da simbol per il Di da far pettas e paun

17-05: Oz è igl De mundial da far pettas e pang

Happy birthday turta d’anniversari! Ea, er la turta u la petta d’anniversari ò en agen de da festa u per deir en agen de mundial. Igls 17 da matg è igl De mundial da far pettas e pang.

 

Grafica da simbol per il Di da la mar.

08-06: Oz è igl De dalla mar

Igl noss planet, la Tera, vign era numno «igl planet blo». Via da gliunsch, per exaimpel giu dalla gligna, è igl noss planet per gronda part blo – perveia dalla mar. Sen igl noss mond è daple surfatscha cuverta cun ava tgi cun tera. La mar è enorm impurtanta per nous carstgangs e per igls animals. Perchegl stò la mar neir protegeida. Per far attent a chel fatg on las Naziuns Uneidas decidia da festivar igl De internaziunal dalla mar.

 

maletg da simbol per il Di dals fugitivs

20-06: Oz è igl De digls fugiteivs

Oz è igl De digls fugiteivs, en de per pansar a tot igls carstgangs tgi on stuia bandunar lour patria per fugeir da gheras, da violenza u da persecuziun.

 

8. avost

08-08: Oz è igl De digl giat

Chel de è betg pigl giat! «Chegl è pigl giat» ins dei, schi tge è adumbatten. Ma igl De è betg invan! Mabagn per igls e per tgi geia bagn cun els.

Maletg simbolic per il di dals sanastrers e sanastreras.

13-08: Oz è igl De dallas sanestreras e digls sanestrers

Cun tge mang screivas te? Cun tgenegn malegias te? E cun tgenegn vogl migler da tagler? Cun igl dretg u igl sanester? Igls ples carstgangs fon chellas tgossas cun igl mang dretg, els èn dretgers. Schi te screivas, malegias, taglias e pattas ena balla igl pi gugent cun igl mang sanester, alloura ist te sanestrera u sanestrer e chel de è spezialmaintg per tè!

 

maletg da simbol per ils Dis dal patrimoni

07/08-09: Deis europeics digl patrimoni

Tge sa zoppa davos las portas e la miraglia d’en casti? Tgi ò construia la tor da crap e scu vei ella or aint igl intern? Quant vigl è igl viaduct e pertge tigna el anc adegna? Castis, tors, viaducts e punts viglias ans pudessan rachintar bleras istorgias digl passo – schi els savessan discorrer... Dar igl pled a tals monumaints, a chels patrimonis digl passo, chegl è l’ideia digls Deis europeics digl patrimoni.

maletg da simbol per il di internaziunal digl punct

15-09: Oz è igl De internaziunal digl punct

Tot ò antschet cun igl codesch «The dot» – «Igl punct» tgi rachinta l’istorgia dalla mattatscha Vashti. Ella crei tg’ella saptga betg dessignier.
«Scumainza simplamaintg cun en punct», dei la sia scolasta. Vashti fò chegl e malegia simplamaintg en punct aintamez igl figl.

Grafica cun scrit "Tge de ègl oz?" ed iinditgescha ils 21 da settember.

21-09: Oz è igl De dalla pasch

Scu fast te pasch? Forsa cun dar igl mang e deir: «Faschainsa pasch»? Igl De dalla pasch, igls 21 da settember, duessan tots calar da sa cumbatter l’egn l’oter. Las armas stuessan atgnamaintg tascheir chel de.

 

maletg da simbol per il Di dal surrir

06-10: Oz è igl De digl surreir

Canoschas te igl smiley? Te ast franc gio via la simpla fatscha melna tgi surrei. Forsa ast te via igl smiley sen en tatgariel, forsa sen igl telefonign, u forsa ast te en etui u oter material da scola u scoletta cun se igl smiley. Igl pled «smiley» vign digl engles. «smile!» vot deir «surrei!»

 

maletg da simbol per il Di da mangola

07-10: Oz è igl De dalla mangola

La mangola è ena planta fitg speziala. Ella porta ballignas alvas scu vatta. Chegl è la mangola, per tudestg «Baumwolle». Cun mangola ins so far bleras belas tgossas. Vurde anturn: t-shirts, soccass, siaintamangs, roba da letg, ursets da plesch – tot chegl e bleras otras tgossas èn fatgas da mangola.

Grafica cun scrit "Tge de ègl oz?" ed iinditgescha ils 10 dad october.

10-10: Oz è igl De mundial digl tgang

Oz è igl de per Lupo! Igl De mundial digl tgang duessan igls carstgangs deir angraztg agls tgangs per tot chegl tg’els fon per els. E Lupo ans fò bagn buna luna. Perchegl ò el mirito ena liongia! U forsa er dus.

 

maletg da simbol per il Di da las invenziuns

09-11: Oz è igl De dallas inventadras e digls inventaders

Tgi ò invento ansasez las tgossas tgi nous duvragn mintga de? Tgi ò invento igl telefonign, igl peir electric, igl velo, la frestgera, igl palpieri u las
jeans? Bleras da chellas tgossas èn betg stadas cò dad en de a l’oter. Ensatgi ò stuia aveir igl amprem l’ideia e zamberger ampremas versiuns
dallas tgossas.

 

maletg da simbol per il Di dals dretgs dals uffants

20-11: Oz è igl De digls dretgs digl unfant

Tge calour on igls ties tgavels? Tge calour ò la tia pel? Ist te grond u pitschen? Sast te correr scu en leopard u tschaintas te ainten la soptga da rodas? Ist te en mattatsch u ena mattatscha? Tot chellas differenzas gioian nigna rolla.

 

maletg da simbol per il Di da la muntogna

11-12: Oz è igl De internaziunal dalla muntogna

Savez vusoters tgi dat en de spezial aposta per las nossas muntognas? El ans duess gidar a tigneir andamaint tgi las muntognas èn fitg impurtantas per igl noss planet. Las muntognas maiestousas èn betg angal fitg belas da vurdar, ellas èn er nizevlas ed impurtantas per igl noss sistem ecologic.

 

Ordinatours tematics 

Igls ordinatours per famiglias, canortas, gruppas da gi e scolignas tractan differents temas digl ambiaint e digl mintgade digl unfant. Els cuntignan versets, figls cun cartignas per stampar, ena canzung ed ideias per igls pedagogs ed igls genitours. Igls unfants duessan pudeir piglier a tgesa igls figls da lavour, uscheia tgi igls genitours vignan er integros aint igl process d’amprender, vignan a saveir daple davart igl lungatg e veian igls svilups tgi lour unfant fò.

Codeschs e gis actuals

La Lia Rumantscha publitgescha codeschs e gis per unfants da vigliadetna prescolara. 

Audios e codeschs auditivs

Cò pòn ins carger giu audios e cudeschs auditivs:

Top Kids 16

(rumantsch grischun)

Top Kids vol. 16.mp3

01. Alvetta
02. Il Retg-rauna
03. Maisina, T'emplaina!
04. La chapitscha cotschna 
 


Top Kids 18

(rumantsch grischun)

Top Kids vol. 18.mp3

01. Tschendrina
02. Il cusunz curaschus
03. Il luf ed ils set ansiels 
04. Gion da la fortuna
 


Top Kids 19

(rumantsch grischun)

Top Kids vol. 19.mp3

01. Gionin e Grettina
02. Rosaspina
03. Ils musicants da Brema
04. Alvina e Rosetta
 


Top Kids 21

(rumantsch grischun)

Top Kids vol. 21.mp3

01. Dunna Holla
02. Ils chalzers isads
03. Rumplarot
04. Il retg Barbatursch
05. Rampunella
06. Las stailas-marenghin 

Plitasch Platsch - Versets e versigns

01 bun de.wav

02 tgau.wav

03 bun appatet.wav

04 marenda.wav

05 na dei betg.wav

06 a meisa.wav

07 a Honolulu.wav

08 la gligna.wav

09 buna notg.wav

10 la pôssetta.wav

11 lavar igls daints.wav

12 sch'igl ò fatg mal.wav

13 verset da detta.wav

14 i neiva.wav

15 i plova.wav

16 eir a spass.wav

17 igl vent.wav

18 plitsch platsch.wav

19 igl salep.wav

20 Pierlign.wav

21 cucu.wav

22 ea e na.wav

23 ai ai ai.wav

24 mies tgang.wav

25 la glioiretta.wav

26 la toppetta.wav

27 igl crocodil.wav

28 la balla.wav

29 hop hop.wav

30 ha ha ha.wav

31 igl om da neiv.wav

32 las calours.wav

33 noua ist.wav

34 tic-tac.wav

35 lavar la vaschela.wav

36 la mia vistgadeira.wav

37 far en cres.wav

38 igls curals.wav

Würzburger 

Würzburger - Hören, lauschen, lernen 
(program da trenamaint) 
 
Cun igls exercezis varionts tgi igl program da trenamaint porscha, amprendan igls unfants da vigliadetna prescolara d’ancanoscher a moda ludica la structura fonetica digl lungatg discurria (= cunaschientscha fonologica). Uscheia vign facilito essenzialmaintg agls unfants d’amprender igl lungatg da scritgira pi tard an scola. Igl program scumainza cun gis da gizzar las ureglias per trenar da tadlar bagn, cuntinuescha cun exercezis da rema ed introduescha siva las unitads construcziun, pled e silba. Alla finala vign igl sung inizial e singuls sungs aint igl pled randias cunsciaints. Igl program da trenamaint dattigl an vallader, puter, sursilvan, surmiran e rumantsch grischun. 

Filmins digls Babulins

Hallo! Ia sung Luisa e chegl è mies frar Nic. Nous stagn cun noss genitours ainten ena tgesa violetta. Chegl è Claudia, nossa mamma. E chegl è noss bab. El ò nom Arno. Nous vagn er en giat ed en tgang. Noss giat ò nom Brutus. Nous vagn do chel nom ad el, perchegl tg’el ò adegna schleta luna. Noss Lupo è en tger. El tgapescha er rumantsch. Nous stuagn angal clamar «Lupo, vea», alloura vign el immediat.

App Babulins 

La Lia Rumantscha elaborescha en’app d’amprender cun las figuras da kidsfits per unfants da 3 anfignen 6 onns. Cun chesta app pò ins amprender simpels pleds da maniera ludica.

Sets da maisa 

Cò pòn ins carger giu ils sets da meisa: